โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อย ใหม่ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อโรคได้ง่ายขึ้นหรือแพร่กันได้มากขึ้นเรื่อยๆ

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ระบุว่า 29 เดือนพฤศจิกายน 2565… เมื่อวานนี้ทั่วโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 อันดับแรก ที่ติดเชื้อโรคสูงสุดคือ ประเทศญี่ปุ่น เกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน แล้วก็ฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้จำนวนติดเชื้อโรคใหม่มีประเทศจากยุโรปแล้วก็ทวีปเอเชียครอง 7 ใน 10 อันดับแรก แล้วก็ 13 ใน 20 อันดับแรกของโลก

จำนวนติดเชื้อโรคใหม่ในทุกวันของทั่วโลกช่วงนี้ มาจากทวีปเอเชีย แล้วก็ ยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 76.25 ของทั่วโลก ในช่วงเวลาที่จำนวนการตายคิดเป็นร้อยละ 74.93

…ลักษณะ โควิดสายพันธุ์ย่อย ในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียตอนนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% แล้วก็อื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวมาแล้ว เป็นที่คาดคะเนกันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในลักษณะนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่าวิตกกังวลเป็นต้นว่า BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป แล้วก็จะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาอันสั้น ทั้งนี้ BQ.1.x จะครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา แล้วก็ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x แล้วก็ XBB จะเด่นในแถบทวีปเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีทิศทางจะเป็นไปในแนวทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนการันตีเรื่องการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทาน

ทีมงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ผลจากงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 เดือนพฤศจิกายน 2565

แสดงให้เห็นว่า สายพันธุ์ย่อยใหม่ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x แล้วก็ XBB นั้นดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานอีกทั้งจากวัคซีน แล้วก็การที่เคยติดเชื้อโรคมาก่อน มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้อย่างมาก

หากแม้ข้อมูลทางสถานพยาบาลในตอนนี้ ยังไม่มีหลักฐานการันตีว่าจะก่อให้ป่วยร้ายแรงมากขึ้นเรื่อยๆกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่สมรรถนะการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมมีผลทำให้เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อโรคได้ง่ายขึ้น หรือ แพร่กันได้มากขึ้นเรื่อยๆเป็นเงาตามตัว

ประการนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้เห็น ถึงความสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งเรื่องการใส่หน้ากาก หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง หลีกเลี่ยงสถานที่คับแคบระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด แล้วก็ เว้นระยะห่าง จากคนอื่น

Personal protective behaviors เป็นเกราะคุ้มครองที่สำคัญที่สุด

…ทางเท้าประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมานับเป็นเวลาหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

หากเปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในระยะเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ขยายไปยังประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้านี้ที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์เริ่มแรก (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจัดกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีทิศทางแตกต่างไปจากสมัยก่อน ด้วยเหตุว่ามีต้นเหตุเรื่องการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ แปรผันกับการนำเข้า ส่งออก รวมทั้งสมรรถนะของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ พฤติกรรมการป้องกันตัว แล้วก็ การใช้ชีวิตของประชาชน ชนิด แล้วก็ความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ และก็อื่น ๆ

ผลพวงที่จะเกิดขึ้น ทั้งในแง่จำนวนการติดเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต แล้วก็ Long COVID นั้น จึงเป็นโอกาสสูง ที่จะแปรผันกับหลักการควบคุมป้องกันโรค แล้วก็ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น ทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีประสิทธิภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าสามัญชนในประเทศ จะเข้าถึง แล้วก็ พึ่งได้ไหม ยามที่เกิดปัญหา

ผลที่พึงปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ สามัญชนสามารถพึ่ง แล้วก็ได้รับการช่วยเหลือดูแลอย่างทันทีทันควัน มีประสิทธิภาพ โดยทั่วถึงกัน

ไม่ต้องพบเจอกับภาวการณ์ห่อเหี่ยว รอ จนถึงต้องดิ้นรนทุบกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…เหตุการณ์ปัจจุบันนี้นั้น จำเป็นที่จะต้องดำเนินชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาทสำหรับการดำรงชีพ

ปกป้องอย่างสม่ำเสมอ ทั้งตอนปฏิบัติงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดยาเข็มกระตุ้นให้ครบตามกำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดการเสี่ยงลงไปได้มาก

นอกเหนือจากนั้น ยังคงเจอลักษณะของการสูญเสียการได้กลิ่น แล้วก็การรับรส เจออาการไม่ดีเหมือนปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กลุ่มลักษณะของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจลำบาก แล้วก็กลุ่มอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายคลึงกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เหมือนกัน

สำหรับคนที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะเสี่ยงติดเชื้อโรค เสนอแนะให้ตรวจ ATK ด้วยตัวเอง โดยควรที่จะทำการเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน แล้วก็ มีค่าความไว (Sensitivity) แล้วก็ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำยิ่งกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลที่ได้มาจาก รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์